Tradycja od 1608 roku
Historia
16
08
1608
Folwark w Lipowej założył w 1608 r.
nowy właściciel „państwa" żywieckiego, Mikołaj Komorowski, włączając w jego obszar pięć ról z wsi Pietrzykowice.
16
24
1624
W 1624 r. folwark przeszedł za długi
wraz z całym państwem żywieckim w posiadanie królowej Konstancji, żony Zygmunta III Wazy.
W okresie z górą 50 lat zarządzania folwarkiem przez Wazów uporządkowaniu uległa gospodarka folwarczna, znacząco poprawiła się kondycja majątku i przynoszone przezeń dochody.
16
75
1675
Po złożeniu wykupnego w równowartości
600 tys. złotych, właścicielami dóbr żywieckich wraz z folwarkiem stała się rodzina Wielopolskich.
17
06
1706
Franciszek Wielopolski wypędził część chłopów
z Lipowej, osadzając ich gdzie indziej, a grunty ich włączył do powiększonego folwarku lipowskiego jako tzw. Nowy Dwór.
17
15
1715
Lipowski folwark obejmował 6 wsi
z których chłopi byli zobowiązani pracować na pańskich polach: Lipową, Pietrzykowice, Słotwinę, Ostre oraz Starą i Nową Leśną.
18
38
1838
Wielopolscy władali folwarkiem
do 6 listopada 1838 r., kiedy to całe włości żywieckie zakupił Karol Ludwik Habsburg. Jego syn, Albrecht Fryderyk Habsburg.
18
47
1847
Jego syn, Albrecht Fryderyk Habsburg,
w 1847 r. utworzył Dyrekcję Dóbr Żywieckich, która objęła w zarząd również lipowski folwark. Po bezpotomnej śmierci Albrechta majątek przejął jego bratanek, arcyksiążę Karol Stefan Habsburg.
19
19
1919
Po zakończeniu I wojny światowej
dobra żywieckie Habsburgów zostały objęte pod Przymusowy Zarząd Państwowy, a folwarkowi groziła parcelacja. Po pięciu latach, na mocy specjalnego porozumienia z Rządem RP, Karol Stefan Habsburg – obecnie jako obywatel Rzeczypospolitej – odzyskał swoje majątki. W tym samym roku aktem darowizny K.S. Habsburg ofiarował 10 500 ha ze swych włości na rzecz Polskiej Akademii Umiejętności – wśród nich był folwark lipowski o powierzchni 512,21 ha roli i 0,23 ha stawów.
1920
1939
1920-1939
W okresie międzywojennym folwark
należał do przodujących gospodarstw rolnych w Polsce, uzyskują ze stosunkowo słabych gleb wysokie plony zbóż i roślin okopowych. Troskliwie nawożone użytki zielone pozwalały na wyżywienie ponad 100 krów, 24-40 par koni, ponad 100 owiec matek i uzyskanego od tych zwierząt przychówku. Szczególny nacisk kładziono na produkcję mleczną: konsekwentna hodowla pozwoliła na początku lat 30. XX w. uzyskiwać średnio 3829 l mleka od krowy. Głównymi odbiorcami tutejszego mleka były sanatoria w Bystrej i Wilkowicach. W drugiej połowie lat 30. na lipowskim folwarku założono jedne z pierwszych w Polsce poletek doświadczalnych, na których badano skuteczność zabiegów agrotechnicznych (m. in. nawożenia). Zaczęto uprawiać nieznane tu przedtem rośliny, jak koński ząb a następnie kukurydza, a także prowadzono pierwsze eksperymenty z produkcją kiszonek.
19
51
1951
Majątek lipowski należał do
Polskiej Akademii Umiejętności do 31 grudnia 1951 r. (z przerwą w okresie II wojny światowej). Po tej dacie przeszedł on we władanie Polskiej Akademii Nauk, która zorganizowała w nim Zootechniczny Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PAN.
20
00
2000
Po tej dacie przeszedł on we władanie
Polskiej Akademii Nauk, która zorganizowała w nim Zootechniczny Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PAN. Jednostka ta funkcjonowała do 2000 r., kiedy to została rozwiązana, a jej majątek włączony do spółki "Instytut Zootechniki Zakład Doświadczalny" w Grodźcu Śląskim.
Od czasów świetności folwarku minęło kilka wieków. Liczne przekształcenia i właściciele odcisnęli piętno na wyglądzie gospodarstwa. Układ zabudowy zmieniał się wraz z rozwojem, a w gorszych czasach niewykorzystywane budynki popadały w niepamięć i ruinę podzielając losy podobnych gospodarstw rozsianych na terenie całego kraju.
20
06
2006
Szczęśliwym trafem Majątek Lipowski
Majątek Lipowski przeszedł w prywatne ręce. Nowi właściciele od początku widzieli potencjał w tym malowniczo położonym, historycznym miejscu. Prace nad renowacją oraz porządkowaniem gospodarstwa rozpoczęły jeszcze w 2006 r.
Dokładna inwentaryzacja obiektów budowlanych pozwoliła zbadać dalszą użyteczność budynków oraz określić, które z nich uda się uratować. Część zabudowy powstałej w latach władania Polskiej Akademii Umiejętności wyburzono, a obiekty najstarsze i najcenniejsze z punktu widzenia historycznego oraz użyteczności skrupulatnie odremontowano.
Teren gospodarstwa zyskał formę zarówno czysto produkcyjną, a także reprezentacyjno-mieszkalną w postaci odrestaurowanego dworku otoczonego parkiem ze starymi drzewami wraz z ogrodem o charakterze użytkowym. Teren zabudowań rozpościera się na terenie o powierzchni ok. 10 ha.
Dzieląca na pół teren gospodarstwa aleja stanowiąca oś terenu przechodzi w drogę między polami z rosnącymi wzdłuż niej starymi drzewami na odcinku około 700 metrów. Całość posiada charakter parku krajobrazowego w stylu angielskim z charakterystycznymi dla tego typu założeń elementami takimi jak rozległe otwarcia widokowe, malownicze skupiska drzew i krzewów, staw z pomostem i otwartymi łąkami. Brzegi stawu na terenie gospodarstwa obsadzone są „płaczącymi" drzewami z opadającymi na taflę wody gałązkami i konarami.
Teren gospodarstwa został dokładnie uporządkowany. Zakupiono nowe maszyny rolnicze oraz wyposażenie wspomagające hodowlę zwierząt i przechowywanie zebranych z pól darów natury. Obecnie powierzchnia całego gospodarstwa to 330 ha. Na terenie gospodarstwa hoduje się między innymi krowy mleczne, bydło mięsne, owce, trzodę chlewną oraz liczne gatunki drobiu począwszy od kur zielononóżek poprzez dość głośne perliczki, a skończywszy na gęsiach i indykach.
Ciekawym okazem jest liczne stado danieli mające naturalny wybieg z częścią otwartą oraz zagajnikiem z małym wniesieniem gdzie w cieplejsze dni zwierzęta mogą znaleźć cień i schronienie. Jesienią na terenie pastwiska odbywa się widowiskowe bekowisko gdzie byki rywalizują o względy „danielowych" pań.
Obecnie gospodarstwo przyjęło nazwę Lipowe Wzgórza. Opracowano herb gospodarstwa nawiązujący kolorystyką oraz elementami do Gminy Lipowa oraz górskiego otoczenia – nie zapomniano również o umieszczeniu w herbie symboli nawiązujących do hodowli zwierząt i uprawy pól.
