Preloader image

Tradycja od 1608 roku

Historia

16

08

1608

Folwark w Lipowej zaÅ‚ożyÅ‚ w 1608 r.

nowy wÅ‚aÅ›ciciel „paÅ„stwa" żywieckiego, MikoÅ‚aj Komorowski, włączajÄ…c w jego obszar pięć ról z wsi Pietrzykowice.

16

24

1624

W 1624 r. folwark przeszedÅ‚ za dÅ‚ugi

wraz z caÅ‚ym paÅ„stwem żywieckim w posiadanie królowej Konstancji, żony Zygmunta III Wazy.

W okresie z górÄ… 50 lat zarzÄ…dzania folwarkiem przez Wazów uporzÄ…dkowaniu ulegÅ‚a gospodarka folwarczna, znaczÄ…co poprawiÅ‚a siÄ™ kondycja majÄ…tku i przynoszone przezeÅ„ dochody.

16

75

1675

Po zÅ‚ożeniu wykupnego w równowartoÅ›ci

600 tys. zÅ‚otych, wÅ‚aÅ›cicielami dóbr żywieckich wraz z folwarkiem staÅ‚a siÄ™ rodzina Wielopolskich.

17

06

1706

Franciszek Wielopolski wypędził część chłopów

z Lipowej, osadzajÄ…c ich gdzie indziej, a grunty ich włączyÅ‚ do powiÄ™kszonego folwarku lipowskiego jako tzw. Nowy Dwór.

17

15

1715

Lipowski folwark obejmował 6 wsi

z których chÅ‚opi byli zobowiÄ…zani pracować na paÅ„skich polach: LipowÄ…, Pietrzykowice, SÅ‚otwinÄ™, Ostre oraz StarÄ… i NowÄ… LeÅ›nÄ….

18

38

1838

Wielopolscy władali folwarkiem

do 6 listopada 1838 r., kiedy to całe włości żywieckie zakupił Karol Ludwik Habsburg. Jego syn, Albrecht Fryderyk Habsburg.

18

47

1847

Jego syn, Albrecht Fryderyk Habsburg,

w 1847 r. utworzyÅ‚ DyrekcjÄ™ Dóbr Å»ywieckich, która objęła w zarzÄ…d również lipowski folwark. Po bezpotomnej Å›mierci Albrechta majÄ…tek przejÄ…Å‚ jego bratanek, arcyksiążę Karol Stefan Habsburg.

19

19

1919

Po zakończeniu I wojny światowej

dobra żywieckie Habsburgów zostaÅ‚y objÄ™te pod Przymusowy ZarzÄ…d PaÅ„stwowy, a folwarkowi groziÅ‚a parcelacja. Po piÄ™ciu latach, na mocy specjalnego porozumienia z RzÄ…dem RP, Karol Stefan Habsburg – obecnie jako obywatel Rzeczypospolitej – odzyskaÅ‚ swoje majÄ…tki. W tym samym roku aktem darowizny K.S. Habsburg ofiarowaÅ‚ 10 500 ha ze swych wÅ‚oÅ›ci na rzecz Polskiej Akademii UmiejÄ™tnoÅ›ci – wÅ›ród nich byÅ‚ folwark lipowski o powierzchni 512,21 ha roli i 0,23 ha stawów.

1920

1939

1920-1939

W okresie międzywojennym folwark

należaÅ‚ do przodujÄ…cych gospodarstw rolnych w Polsce, uzyskujÄ… ze stosunkowo sÅ‚abych gleb wysokie plony zbóż i roÅ›lin okopowych. Troskliwie nawożone użytki zielone pozwalaÅ‚y na wyżywienie ponad 100 krów, 24-40 par koni, ponad 100 owiec matek i uzyskanego od tych zwierzÄ…t przychówku. Szczególny nacisk kÅ‚adziono na produkcjÄ™ mlecznÄ…: konsekwentna hodowla pozwoliÅ‚a na poczÄ…tku lat 30. XX w. uzyskiwać Å›rednio 3829 l mleka od krowy. Głównymi odbiorcami tutejszego mleka byÅ‚y sanatoria w Bystrej i Wilkowicach. W drugiej poÅ‚owie lat 30. na lipowskim folwarku zaÅ‚ożono jedne z pierwszych w Polsce poletek doÅ›wiadczalnych, na których badano skuteczność zabiegów agrotechnicznych (m. in. nawożenia). ZaczÄ™to uprawiać nieznane tu przedtem roÅ›liny, jak koÅ„ski zÄ…b a nastÄ™pnie kukurydza, a także prowadzono pierwsze eksperymenty z produkcjÄ… kiszonek.

19

51

1951

Majątek lipowski należał do

Polskiej Akademii UmiejÄ™tnoÅ›ci do 31 grudnia 1951 r. (z przerwÄ… w okresie II wojny Å›wiatowej). Po tej dacie przeszedÅ‚ on we wÅ‚adanie Polskiej Akademii Nauk, która zorganizowaÅ‚a w nim Zootechniczny ZakÅ‚ad DoÅ›wiadczalny Instytutu Zootechniki PAN.

20

00

2000

Po tej dacie przeszedł on we władanie

Polskiej Akademii Nauk, która zorganizowaÅ‚a w nim Zootechniczny ZakÅ‚ad DoÅ›wiadczalny Instytutu Zootechniki PAN. Jednostka ta funkcjonowaÅ‚a do 2000 r., kiedy to zostaÅ‚a rozwiÄ…zana, a jej majÄ…tek włączony do spółki "Instytut Zootechniki ZakÅ‚ad DoÅ›wiadczalny" w Grodźcu ÅšlÄ…skim.

Od czasów Å›wietnoÅ›ci folwarku minęło kilka wieków. Liczne przeksztaÅ‚cenia i wÅ‚aÅ›ciciele odcisnÄ™li piÄ™tno na wyglÄ…dzie gospodarstwa. UkÅ‚ad zabudowy zmieniaÅ‚ siÄ™ wraz z rozwojem, a w gorszych czasach niewykorzystywane budynki popadaÅ‚y w niepamięć i ruinÄ™ podzielajÄ…c losy podobnych gospodarstw rozsianych na terenie caÅ‚ego kraju.

20

06

2006

Szczęśliwym trafem Majątek Lipowski

MajÄ…tek Lipowski przeszedÅ‚ w prywatne rÄ™ce. Nowi wÅ‚aÅ›ciciele od poczÄ…tku widzieli potencjaÅ‚ w tym malowniczo poÅ‚ożonym, historycznym miejscu. Prace nad renowacjÄ… oraz porzÄ…dkowaniem gospodarstwa rozpoczęły jeszcze w 2006 r.

DokÅ‚adna inwentaryzacja obiektów budowlanych pozwoliÅ‚a zbadać dalszÄ… użyteczność budynków oraz okreÅ›lić, które z nich uda siÄ™ uratować. Część zabudowy powstaÅ‚ej w latach wÅ‚adania Polskiej Akademii UmiejÄ™tnoÅ›ci wyburzono, a obiekty najstarsze i najcenniejsze z punktu widzenia historycznego oraz użytecznoÅ›ci skrupulatnie odremontowano.

Teren gospodarstwa zyskaÅ‚ formÄ™ zarówno czysto produkcyjnÄ…, a także reprezentacyjno-mieszkalnÄ… w postaci odrestaurowanego dworku otoczonego parkiem ze starymi drzewami wraz z ogrodem o charakterze użytkowym. Teren zabudowaÅ„ rozpoÅ›ciera siÄ™ na terenie o powierzchni ok. 10 ha.

DzielÄ…ca na pół teren gospodarstwa aleja stanowiÄ…ca oÅ› terenu przechodzi w drogÄ™ miÄ™dzy polami z rosnÄ…cymi wzdÅ‚uż niej starymi drzewami na odcinku okoÅ‚o 700 metrów. CaÅ‚ość posiada charakter parku krajobrazowego w stylu angielskim z charakterystycznymi dla tego typu zaÅ‚ożeÅ„ elementami takimi jak rozlegÅ‚e otwarcia widokowe, malownicze skupiska drzew i krzewów, staw z pomostem i otwartymi łąkami. Brzegi stawu na terenie gospodarstwa obsadzone sÄ… „pÅ‚aczÄ…cymi" drzewami z opadajÄ…cymi na taflÄ™ wody gałązkami i konarami.

Teren gospodarstwa zostaÅ‚ dokÅ‚adnie uporzÄ…dkowany. Zakupiono nowe maszyny rolnicze oraz wyposażenie wspomagajÄ…ce hodowlÄ™ zwierzÄ…t i przechowywanie zebranych z pól darów natury. Obecnie powierzchnia caÅ‚ego gospodarstwa to 330 ha. Na terenie gospodarstwa hoduje siÄ™ miÄ™dzy innymi krowy mleczne, bydÅ‚o miÄ™sne, owce, trzodÄ™ chlewnÄ… oraz liczne gatunki drobiu poczÄ…wszy od kur zielononóżek poprzez dość gÅ‚oÅ›ne perliczki, a skoÅ„czywszy na gÄ™siach i indykach.

Ciekawym okazem jest liczne stado danieli majÄ…ce naturalny wybieg z częściÄ… otwartÄ… oraz zagajnikiem z maÅ‚ym wniesieniem gdzie w cieplejsze dni zwierzÄ™ta mogÄ… znaleźć cieÅ„ i schronienie. JesieniÄ… na terenie pastwiska odbywa siÄ™ widowiskowe bekowisko gdzie byki rywalizujÄ… o wzglÄ™dy „danielowych" paÅ„.

Obecnie gospodarstwo przyjęło nazwÄ™ Lipowe Wzgórza. Opracowano herb gospodarstwa nawiÄ…zujÄ…cy kolorystykÄ… oraz elementami do Gminy Lipowa oraz górskiego otoczenia – nie zapomniano również o umieszczeniu w herbie symboli nawiÄ…zujÄ…cych do hodowli zwierzÄ…t i uprawy pól.